Ήταν 14η Σεπτεμβρίου 1423, ημέρα του Σταυρού, όταν τα πρώτα βενετικά πλοία αποβιβάστηκαν στη Θεσσαλονίκη εν μέσω επευφημιών. Με το Βυζάντιο ανήμπορο να αμυνθεί, οι Θεσσαλονικείς έμπαιναν αυτοβούλως υπό την κυριαρχία της Γαληνοτάτης, εφόσον ο κίνδυνος των Οθωμανών ήταν πια κάτι παραπάνω από ορατός. Και τα βενετικά όπλα όμως θα αποδειχτούν ανεπαρκή μπροστά στον σουλτάνο Μουράτ Β΄, ο οποίος, μετά από μια επική πολιορκία τριών ημερών, θα καταλάβει την πόλη, την 29η Μαρτίου 1430.

Η επταετής παρουσία των Βενετών στη Θεσσαλονίκη είναι σε έναν βαθμό γνωστή. Αποτελεί την αφετηρία της Έκθεσης. Οι επαφές όμως των δύο πόλεων τεκμηριώνονται και μετά από την οθωμανική κατάκτηση και είναι διαρκείς, έντονες και πολυεπίπεδες: σε οικονομικό, εκπαιδευτικό και κοινωνικό επίπεδο. Αυτές οι επαφές αποτελούν τον πυρήνα της έκθεσης: ακολουθώντας τα αρχειακά ίχνη των ανθρώπων, οριοθετούμε τους δρόμους της κοινής μας ιστορίας.

Η έκθεση ξεδιπλώνεται σε τρεις άξονες: την ιστορική τεκμηρίωση, τη βιωματική προσέγγιση και την εικαστική αποτύπωση. Η ιστορική τεκμηρίωση βασίζεται σε αδημοσίευτο κυρίως αρχειακό υλικό, προερχόμενο από το Αρχείο του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών Βενετίας και του Κρατικού Αρχείου της Βενετίας. Περιλαμβάνει έγγραφα που αποτυπώνουν την παρουσία των Θεσσαλονικέων στη Βενετία (ληξιαρχικές πράξεις βαπτίσεων, γάμων και θανάτων) αλλά και την ενεργή συμμετοχή στην ελληνική παροικία της πόλης, την ελληνορθόδοξη Αδελφότητα. Επίσης, παρουσιάζει το καλειδοσκόπιο όσων εγκαταστάθηκαν μόνιμα στην πόλη της Βενετίας, με έμφαση στην εμβληματική προσωπογραφία του αρχιεπισκόπου Δαλματίας Βενέδικτου Κραλίδη. Η έντονη εμπορική κίνηση μεταξύ Θεσσαλονίκης και Βενετίας και οι πνευματικές αναζητήσεις των νεαρών Θεσσαλονικέων που τους έφεραν, ως σπουδαστές, στο μοναδικό Κολλέγιο Φλαγγίνη, αποτυπώνονται σε μεγάλο αριθμό εγγράφων.

Στην έκθεση παρουσιάζονται τα έργα του Αρχιτέκτονα – Μηχανικού Γιώργου Γ. Μπουγιουκλή, Ικεσία, ο Τάφος του Λουκά Σπανδούνη, Η Θεσσαλονίκη επί τουρκοκρατίας (46×61εκ.), Η Ελληνική συνοικία στη Βενετία (46×61εκ.), Ο ελληνορθόδοξος Ναός του Αγίου Γεωργίου των Ελλήνων στη Βενετία (61×46εκ.), Η Μακεδονίτισσα Κυρία (100×85εκ.) και Ο Έμπορος (100×85εκ.).

Επίσης, παρουσιάζεται το έργο της καλλιτέχνη Alma Bakiaj «Μια φορά κι έναν καιρό, ήμουν εξωγήινος ελληνικής καταγωγής. Τώρα είμαι απλά εξωγήινος» (Εγκατάσταση / τυπωμένες ακουαρέλες σε μεταξένιο ύφασμα, εκτύπωση σε χαρτί fine art Διαστάσεις: 260×150εκ Έτος: 2021). Αυτό το έργο διερευνά την έννοια του «ανήκειν» και τι σημαίνει να έχεις διπλή ταυτότητα ή καθόλου ταυτότητα.

Η βιωματική προσέγγιση ολοκληρώνεται με την αφήγηση του αρχιτέκτονα Gherardo degli Azzoni Avogadro Malvasia, Δρ Ιστορίας της Τέχνης, απογόνου της οικογένειας Νιννή.

Η Έκθεση «Θεσσαλονίκη – Βενετία: Ίχνη Ανθρώπων, Δρόμοι Ιστορίας» εντάσσεται στις εκδηλώσεις για τα «1.600 χρόνια από την ίδρυση της Βενετίας» και, μετά από την πόλη της Θεσσαλονίκης (από 5.10.2021 ως 30.12.2021), θα ταξιδέψει στη Βενετία, το έτος 2022.